Mỗi trang vở là một vườn hoa xinh”
Viết chữ đẹp là mong muốn của tất cả cán bộ, giáo viên, học sinh và của cả phụ huynh học sinh nữa. Chữ viết cũng là một môn học, là kiến thức, nhất là ở Tiểu học, bởi vì: “Nét chữ- nết người”, dạy chữ là dạy người. Chữ viết sẽ góp phần rèn luyện đạo đức và tính cách con người. Ta dạy cho các em viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn thận, thận trọng trong công việc, lòng tự tin của bản thân.
Học chữ chính là công việc đầu tiên khi các em đến trường. Tiểu học là bậc học nền tảng, dạy Tiếng Việt và tập viết chữ Việt là chúng ta đã trao cho các em chìa khóa để mở ra cánh cửa để bước vào tương lai. Chữ viết là công cụ dùng để giao tiếp và trao đổi thông tin, là phương tiện để ghi chép và tiếp nhận những tri thức văn hóa khoa học và đời sống...Do vậy, ở trường tiểu học, việc dạy học sinh viết chữ và từng bước làm chủ được công cụ chữ viết để phục vụ cho học tập và giao tiếp là yêu cầu quan trọng hàng đầu của môn Tiếng Việt.
Đồng thời chữ viết chính là cơ sở, là nền tảng để học tốt các môn học khác.
Mục tiêu của chúng ta là giúp cho trẻ “ Đọc thông - Viết thạo”. Trẻ đọc thông viết thạo sẽ giúp trẻ tiếp thu bài nhanh hơn, học tốt hơn. Chính vì vậy, việc giữ vở, rèn chữ cho học sinh Tiểu học có một tầm quan trọng rất lớn.
Hơn nữa, nhìn những trang vở của các em học sinh với những dòng chữ đều tăm tắp, vở sạch đẹp thì cha mẹ và thầy cô đều vui và chính các em cũng thấy thích thú - là động lực giúp các em ham thích học tập. Thật vậy, hiện nay “Giữ vở- rèn chữ” là một vấn đề đáng quan tâm trong nhà trường.
Ngày nay chúng ta đang ở trong thời đại mới, thời đại công nghệ thông tin bùng nổ, mọi người thường ngồi vào chiếc máy vi tính để soạn thảo văn bản thay vì cầm bút viết ngay trên giấy. Chính vì lẽ đó mà nhiều năm nay việc rèn chữ của người học không được chú trọng. Ở các trường Tiểu học nói chung và trường chúng tôi nói riêng, trong những năm học gần đây, tình trạng học sinh viết chữ chưa đúng chuẩn là một thực trạng đáng báo động. Thậm chí nhiều giáo viên không chú trọng vào công tác rèn chữ, giữ vở cho học sinh; chữ viết của nhiều giáo viên còn chưa đúng quy cách. Chữ viết của các em học sinh tiểu học chưa được đẹp, chưa đúng mẫu, sự liên kết giữa các nét chữ hoặc liên kết giữa các chữ cái chưa chuẩn, tốc độ viết còn chậm, học sinh sử dụng nhiều loại bút - nhiều màu mực để viết bài, vở của các em còn quăn góc, bao bọc chưa thẩm mỹ, .... nên còn hạn chế trong việc giữ gìn vở sạch - viết chữ đẹp. Đây là một phần quan trọng có ảnh hưởng lớn đến chất lượng học sinh và được các trường quan tâm. Nâng cao chất lượng giờ dạy để học sinh viết đúng, viết nhanh, viết đẹp thì phong trào “vở sạch - chữ đẹp” mới có chất lượng.
Các biện pháp xây dựng phong trào “Rèn chữ giữ vở”
Biện pháp 1: Xác định mục đích của việc Giữ vở- rèn chữ trong nhà trường, tuyên truyền trong học sinh, giáo viên và phụ huynh học sinh.
- Thực hiện kế hoạch “ Rèn chữ - Giữ vở ” trong tất cả các đối tượng học sinh Tiểu học ở trường là nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.
- Tạo nề nếp và từng bước hình thành thói quen về “Rèn chữ- Giữ vở”, làm cho tất cả các đối tượng học sinh có ý thức rèn chữ, giữ vở sạch sẽ và viết chữ ngày càng rõ ràng, đẹp hơn.
- Thực hiện phát động, theo dõi, chỉ đạo thường xuyên để kế hoạch “Rèn chữ - Giữ vở ” trở thành phong trào sâu rộng trong từng lớp, từng khối lớp và từng Giáo viên và học sinh trong toàn trường.
- Góp phần rèn luyện những phẩm chất cho các em học sinh như: Tính cẩn thận, lòng yêu thích cái đẹp,tinh thần trách nhiệm, ý thức tự trọng và thái độ tôn trọng người khác(thể hiện qua chữ viết)
Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch thực hiện phong trào.
- Ngay từ đầu năm học, xây dựng kế hoạch thực hiện phong trào này cụ thể, rõ ràng(kế hoạch năm, tháng, tuần), xác định mục tiêu, thời gian thực hiện, đối tượng thực hiện, phân công người chịu trách nhiệm từng nội dung. Phát động phòng trào “Giữ vở- rèn chữ” và kế hoạch tổ chức hội thi “Giữ vở- rèn chữ” để CBGV và tổ chuyên môn có cơ sở tổ chức thực hiện. Cụ thể (kèm kế hoạch ở phần phụ lục):
- Thành lập Ban chỉ đạo theo dõi phong trào: Ban chỉ đạo theo dõi phong trào gồm có: Ban giám hiệu nhà trường, các tổ trưởng chuyên môn và những giáo viên có kinh nghiệm trong quá trình rèn chữ cho học sinh.
Biện pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên và học sinh để nâng
cao chất lượng chữ viết:
1. Đối với đội ngũ giáo viên:
Muốn học sinh viết đúng, viết đẹp người giáo viên phải tích cực, nhiệt tình, kiên trì, chịu khó, có phương pháp khoa học và kinh nghiệm đã được đúc kết trong quá trình rèn học sinh. Muốn dạy cho học sinh kĩ năng viết chữ đúng yêu cầu, luyện cho học sinh viết chữ ngày càng đẹp; ngoài việc nắm vững nội dung phương pháp dạy học, người giáo viên còn cần có năng lực thẩm mĩ để cảm nhận được vẻ đẹp của chữ viết, có khả năng viết chữ đẹp để học sinh noi theo. Vì thế, ngay đầu năm học,bộ phận chuyên môn tổ chức tập huấn cho 100% giáo viên về những vấn đề cơ bản khi rèn chữ viết, mở chuyên đề “ Rèn kỹ năng viết chữ cho học sinh”(Có phụ lục đính kèm), tổ chức các tiết thao giảng, hội thảo về phương pháp dạy và học phân môn Tập viết, Chính tả để giáo viên có điều kiện trao đổi tìm ra những biện pháp tối ưu nhất giúp đỡ học sinh viết đúng, viết đẹp.
Để làm gương cho học sinh, ngoài việc yêu cầu giáo viên phải viết đúng, viết đẹp bất kì mọi lúc, mọi nơi; chúng tôi đã chỉ đạo thống nhất cách trình bày bảng của giáo viên ở từng phân môn và thể loại bài dạy. Cách trình bày ở bảng của giáo viên cũng là cách trình bày ở vở của học sinh. Đây là vấn đề có tính quyết định, là nền tảng vững chắc cho việc thực hiện phong trào vở sạch chữ đẹp của nhà trường. Việc ghi và trình bày bảng lớp luôn đòi hỏi những yêu cầu về tính khoa học (nội dung chính xác), tính sư phạm (có tác dụng giảng dạy và giáo dục) và tính thẩm mĩ (viết chữ và trình bày đẹp).
Muốn thực hiện tốt những yêu cầu trên, người giáo viên cần thường xuyên có ý thức luyện tập, rút kinh nghiệm trong viết chữ và trình bày bảng sao cho đạt
hiệu quả cao nhất.
Mục đích quan trọng của việc dạy viết là học sinh viết đúng mẫu chữ
quy định, có kĩ năng viết nhanh, viết đẹp và biết trình bày một bài viết sạch
sẽ. Do vậy, trong quá trình tổ chức bồi dưỡng giáo viên cần chú trọng bồi dưỡng cho giáo viên nắm chắc các yêu cầu sau:
- Tên gọi các loại nét cơ bản trong khi hướng dẫn học sinh: nét thẳng (thẳng đứng, thẳng ngang, thẳng xiên); nét cong (cong kín, cong hở, cong phải, cong trái); nét móc (móc xuôi trái, móc ngược phải, móc hai đầu); nét khuyết (khuyết xuôi, khuyết ngược) và nét hất.
Biện pháp thực hiện chủ yếu là luyện viết từ dễ đến khó theo từng nhóm chữ. Người giáo viên phải nắm chắc các nhóm chữ viết để rèn luyện dứt điểm, đúng trọng tâm. Cụ thể như sau:
* Đối với chữ viết chữ thường có thể chia thành các nhóm sau:
+ Nhóm có nét móc : n, m, i, u, ư, v, r, t.
+ Nhóm có nét khuyết : l, b, h, k, g, y.
+ Nhóm có nét cong và có dấu mũ : a, ă, â, o, ô, ơ, e, ê ...
+ Nhóm các chữ ghép : nh, kh, ch, ngh, ng, ph.
* Các nhóm chữ viết hoa cũng tương tự theo cấu tạo nét giống nhau với mức độ từ dễ đến khó, giáo viên phải lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp.
Ví dụ:
+ Khi dạy nhóm chữ: A, Ă, Â, N, M.
Nhóm chữ viết hoa này chủ yếu tạo bởi nét cong và sự phối hợp hay biến điệu của những nét cong. Vì vậy khi dạy cần luyện kĩ cách điều khiển đầu bút để tạo nét cong cho đúng mẫu...
* Đối với chữ số: Việc luyện viết chữ số có phần thuận lợi hơn chữ viết vì cấu tạo của các số chỉ gồm các nét thẳng và nét cong là chủ yếu. Giáo viên có thể tiến hành lần lượt các chữ số kiểu 1, kiểu 2 theo mẫu, hoặc luyện viết trước các chữ số ở nhóm có nhiều nét thẳng, sau đó đến nét cong.
Đặc biệt cần tập trung kiểm soát và tăng cường việc bồi dưỡng cho giáo viên cách chấm chữa bài trong vở Tập viết và Chính tả. Việc chấm chữa bài cho học sinh trong vở Tập viết, Chính tả thường phải căn cứ vào mục đích, yêu cầu đặt ra cho từng bài học theo quy trình, chương trình của từng khối lớp, giáo viên bắt kỹ lỗi các nét cơ bản ở bài tập viết. Ở bài chính tả, ngoài việc bắt lỗi như trên, giáo viên phải kiểm tra chặt chẽ hơn qui trình nối nét, cách đánh dấu thanh, các dấu phụ.
- Giáo viên nắm chắc kĩ thuật viết chữ đó là kĩ thuật “ lia bút “ và “ kĩ thuật “ rê bút” để hướng dẫn học sinh có thói quen viết liền mạch .
- Vị trí dấu ghi thanh cũng được quy định một cách cụ thể:
+ Thanh huyền và Thanh sắc không được viết thẳng đứng hoặc nằm ngang mà viết hơi chếch sang phải (dấu huyền ), chếch sang trái (dấu sắc).
+ Thanh hỏi và thanh ngã thì viết trên âm chính, thanh nặng đặt dưới âm chính.
+ Những trường hợp các chữ ghi tiếng mà âm chính có dấu phụ thì phải 6 ghi dấu thanh chếch về bên phải ; những tiếng có nguyên âm đôi không có âm cuối thì dấu thanh ghi vào âm chính thứ nhất; những tiếng có nguyên âm đôi mà có âm cuối thì dấu ghi thanh ghi vào âm chính thứ hai.
- Dự kiến những lỗi học sinh thường mắc để giáo viên rút kinh nghiệm.
2. Đối với học sinh:
Thường xuyên làm tốt công tác giáo dục đạo đức, nâng cao ý thức rèn chữ viết cho học sinh, thông qua công tác chủ nhiệm lớp, các hoạt động của Đội và Sao nhi đồng… Bồi dưỡng cho các em tính kiên trì, chịu khó trong học tập cũng như việc luyện chữ viết. Thường xuyên chăm lo rèn luyện cho các em nền nếp viết chữ rõ ràng và sạch đẹp.
Muốn vậy, giáo viên cần thường xuyên quan tâm hướng dẫn, nhắc nhở
các em một số mặt chủ yếu dưới đây:
- Chuẩn bị và sử dụng hợp lí các đồ dùng học tập như: bảng con, phấn trắng, khăn lau, vở Tập viết, bút chì, bút mực, ….
- Thực hiện đúng quy định khi viết chữ từ tư thế ngồi viết, cách cầm bút, cách để vở, xê dịch vở khi viết, … cho đến cách trình bày bài. Trên cơ sở hướng dẫn của giáo viên, các em thường xuyên rèn luyện tư thế của mình khi viết. Ngồi viết phải ngay ngắn, lưng thẳng, không tì ngực vào mép bàn, đầu hơi cúi, hai mắt cách mặt vở 25 - 30 cm. Cánh tay trái đặt trên mặt bàn bên trái vở, bàn tay trái tì vào mép vở giữ vở không xê dịch khi viết. Cánh tay phải cùng ở trên mặt bàn... Khi viết, các em phải cầm bút và điều khiển bút viết bằng ba ngón tay (Ngón trỏ, ngón cái, ngón giữa) của bàn tay phải. Đầu ngón tay trỏ đặt ở phía trên, đầu ngón tay cái giữ bên trái. Phía bên phải của đầu bút tựa vào cạnh đốt đầu ngón tay giữa. Khi viết đặt vở nghiêng so với mép bàn một góc khoảng 30 0 nghiêng về bên phải.
Biện pháp 4: Làm tốt công tác chỉ đạo của Ban giám hiệu
1. Đối với Ban giám hiệu
Ngay từ đầu năm học nhà trường phát động phòng trào “Giữ vở rèn chữ” và chỉ đạo cho các tổ thực hiện.
- Thành lập Ban chỉ đạo theo dõi phong trào.
- Tổ chức chuyên đề “Giữ vở- Rèn chữ” trong GV.
- Có kế hoạch kiểm tra từng tháng, kỳ về việc chấm bài - vở học sinh ở các
lớp.
- Dự giờ các tiếp Tập viết và Luyện chữ viết để giúp đỡ giáo viên nâng cao tay nghề và có thêm một số kinh nghiệm để giảng dạy tốt hơn.
- Tổ chức bồi dưỡng chữ viết cho học sinh một tháng 02 lần.
- Có kế hoạch khen thưởng, động viên giáo viên và học sinh các lớp có phong trào giữ vở, rèn chữ đạt kết quả.
- Phân công giáo viên có nhiều kinh nghiệm về rèn chữ giữ vở chịu trách nhiệm về phong trào chung cho từng khối. Người chịu trách nhiệm về phong trào có nhiệm vụ hỗ trợ khối trưởng trong việc kiểm tra việc rèn chữ giữ vở và định hướng, tư vấn giáo viên hướng khắc phục .
- Bên cạnh đó, phân công giáo viên có nhiều kinh nghiệm trực tiếp hướng dẫn giáo viên chưa có kinh nghiệm, ít kinh nghiệm.
2. Chỉ đạo tổ chuyên môn:
Hưởng ứng phong trào thi đua của trường, tổ chuyên môn tiếp thu ý kiến chỉ đạo, ngay buổi họp tổ đầu năm, tổ trưởng chuyên môn đưa ra và thống nhất một số quy định, yêu cầu cho tổ:
- Quy định về số lượng vở cho học sinh.
- Thống nhất quy trình dạy, rèn chữ viết cho học sinh qua từng tiết học, môn học.
- Thống nhất cách trình bày vở học sinh.
- Phát động thi đua học sinh viết chữ đẹp trong tổ qua các ngày lễ lớn trong năm.
3. Chỉ đạo giáo viên
- Rèn chữ viết HS Tiểu học có thói quen bắt chước,vì vậy chữ viết của GV ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng chữ viết của HS. Việc rèn chữ của giáo viên đã
được quy định cụ thể thông qua các công việc sau:
- Bài soạn và các hồ sơ quy định phải viết thống nhất một màu mực, thống nhất cách trình bày ,thống nhất một loại vở, trình bày khoa học, chữ viết mẫu mực .
- Chữ viết bảng đúng mẫu, trình bày khoa học, cân đối, không viết bảng một cách tuỳ tiện .
- Rèn viết chữ trên vở ô li và vở tập viết thường xuyên .
- 100% giáo viên tham gia dự thi “ Viết chữ đẹp” và sử dụng kết quả đó là một trong những tiêu chí đánh giá kết quả nghiệp vụ hàng năm .
- Lời nhận xét của giáo viên trong vở học sinh phải mẫu mực, chân phương, rõ ràng; chấm, chữa bài tỉ mỉ, kịp thời.
- Ngoài ra, mỗi giáo viên cần nắm rõ chất lượng chữ viết của học sinh lớp mình, có kế hoạch cụ thể để kèm cặp những học sinh viết ẩu như: xếp chỗ ngồi thuận tiện, xếp ngồi cạnh những em viết chữ đẹp, photo những bài viết mẫu để học sinh tập tô trên mẫu và bắt chước mẫu ; lựa chọn và giới thiệu cho học sinh mua những loại bút xuống mực đều, dễ viết tạo nét thanh, nét đậm.
4. Yêu cầu học sinh
Học sinh phải:
- Kiên trì bền bỉ khắc phục khó khăn.
- Rèn viết ở lớp.
- Rèn viết ở nhà.
- Có ý thức tốt trong việc giữ vở sạch sẽ, không quăn góc và luôn bao bọc sách vở cẩn thận.
Biện pháp 5: Tăng cường điều kiện cơ sở vật chất
Rèn kĩ năng viết cho học sinh là một quá trình lâu dài, phức tạp và đòi hỏi sự nỗ lực cố gắng của cả giáo viên và học sinh. Đặc biệt là kĩ năng viết chữ đẹp. Đây là một kĩ năng không phải tự nhiên mà có, đòi hỏi sự chăm lo rèn luyện thường xuyên cho các em, phải dạy cho các em một cách có định hướng và có kế hoạch.
Ngoài những biện pháp nói trên, học sinh còn cần có những điều kiện thuận lợi khác hỗ trợ. Đó là:
Đối với nhà trường: Phòng học có đủ ánh sáng cho mọi học sinh ngồi học theo quy định của vệ sinh học đường. Bàn ghế đúng quy cách, vừa tầm với học sinh, mỗi bàn chỉ có hai chỗ ngồi. Bảng lớp đạt tiêu chuẩn chống loá, treo ở độ cao vừa phải, cạnh dưới của bảng ngang tầm đầu của học sinh ngồi trong lớp. Trang bị cho mỗi lớp một tủ đựng sách vở, học cụ dùng chung.
Đối với giáo viên: Có bảng mẫu chữ viết theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có bộ chữ mẫu để giáo viên minh hoạ.
Đối với học sinh: Đồ dùng học tập phải đầy đủ như giấy, vở, bút, bảng con, phấn, thước... đạt tiêu chuẩn quy định. Thống nhất sử dụng một loại mực (mực xanh); một loại bút viết (bút viết nét hoa), một loại vở có chất lượng cao, không bị nhoè khi viết. Mỗi học sinh có một bảng chữ mẫu để tô được lồng trong giấy bóng theo quy định cụ thể cho từng khối lớp.
Biện pháp 6: Tiến hành tốt phong trào thi đua và tổ chức hội thi viết chữ đẹp trong nhà trường:
Kinh nghiệm cho thấy, nếu chỉ dạy chữ qua các giờ học chính khoá thì mới chỉ dừng lại ở mức độ rèn học sinh viết đúng. Muốn học sinh có chữ viết đẹp, giáo viên cần phải sử dụng thời gian ngoài giờ lên lớp để tổ chức cho học sinh tự rèn luyện chữ viết của mình. Đồng thời phải xây dựng được phong trào thi đua Viết chữ đẹp trong toàn trường. Chính vì thế nên đầu năm học nhà trường phối kết hợp với Liên đội tổ chức phát động phong trào thi đua " Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp" trong toàn trường. Phong trào được duy trì trong suốt năm học. Tổ chức kiểm tra theo các đợt kiểm tra định kì và đột xuất:
- Kiểm tra hồ sơ giáo viên định kì 3 lần / học kì: việc kiểm tra không chỉ chú trọng đến nội dung ghi trong hồ sơ mà chúng tôi còn đánh giá cả về chất lượng chữ viết, cách trình bày và cả lỗi chính tả. Lời phê ghi trong hồ sơ bao giờ cũng nhận xét về nội dung và cách trình bày, chữ viết, nếu nội dung tốt nhưng chữ viết chưa đẹp và trình bày không khoa học thì hồ sơ cũng không thể xếp loại tốt.
- Kiểm tra vở học sinh định kì 3 lần / học kì: Kiểm tra từng học sinh có nhận xét cụ thể , đặc biệt chỉ rõ những khuyết điểm mà học sinh mắc phải về chữ viết và cách trình bày. Thông báo và yêu cầu giáo viên kí nhận kết quả của lớp mình sau mỗi đợt kiểm tra, ghi chép lại những điều mà chuyên môn đã chỉ ra để kịp thời uốn nắn học sinh của mình .
Ban giám hiệu nhà trường kiểm tra thường xuyên bằng nhiều hình thức: nghe báo cáo, kiểm tra đột xuất bài viết; kiểm tra chữ viết thông qua kiểm tra vở Tập viết, Chính tả, của giáo viên và học sinh để nắm bắt chính xác những thông tin, kịp thời tuyên dương những em có chữ viết đẹp, có sự tiến bộ trong các giờ chào cờ đầu tuần để động viên phong trào.
Tổ chức đánh giá phong trào "Vở sạch- chữ đẹp" theo từng đợt, từng học kì và cả năm học một cách nghiêm túc, chặt chẽ. Trong đó, tiêu chí đánh giá về chất lượng chữ viết được đặt lên hàng đầu.
Hàng tuần, hàng tháng thông qua các buổi chào cờ, sinh hoạt tập thể, hội họp… có những nhận xét đánh giá cụ thể về phong trào luyện viết chữ trong giáo viên, học sinh. Chọn những học sinh có chữ viết đẹp, mỗi tuần có một bài viết để nhà trường nhân bản gửi về các lớp để các em có điều kiện tham khảo, học tập chữ viết của bạn.
Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm thực hiện nghiêm túc công tác chấm chữa. Đặc biệt là Tập viết, Chính tả và Tập làm văn. Sau đó ghi kết quả của từng học sinh ở mỗi tuần vào sổ theo dõi chấm chữa và có công bố rõ ràng cho học sinh để các em kịp thời sửa chữa, khắc phục sai sót đồng thời động viên, khích lệ tính thi đua của trẻ.
Tổ chức thi “ Giữ vở- rèn chữ” trong giáo viên và học sinh. Mục đích để kiểm tra mức độ thực hiện phong trào của tập thể và cá nhân học sinh cũng như giáo viên trong nhà trường, đồng thời khen thưởng những tập thể và cá nhân thực hiện tốt việc rèn chữ, giữ vở, bên cạnh đó kịp thời động viên, khích lệ tinh thần của giáo viên và học sinh tiếp tục tham gia tốt phong trào
Trên cơ sở kết quả của cuộc thi, chọn những giáo viên, học sinh đạt giải
cao tham gia thi cấp thành phố. Kết thúc năm học, giáo viên, tổ chuyên môn và nhà trường tổ chức rút kinh nghiệm, chọn những bài tập viết đẹp lưu giữ lại phòng truyền thống của nhà trường để làm tư liệu nhân rộng phong trào cho những năm tiếp theo.